Manisa katma değeri ve teknoloji düzeyi yüksek ürün üretilmesi noktasında ülkede önemli bir konumda bulunmaktadır.

Sahip olduğu orta-yüksek teknolojideki gücün etkisiyle ülkede alternatif sektörlere sıçrama potansiyeli bulunan ilk 10 ilden birisi Manisa’dır. Bu alternatif sektörlerden birisi de katma değeri yüksek “savunma sanayi”dir.

Manisa’da ve İzmir gibi yakın çevredeki büyükşehirlerde bulunan nitelikli iş gücünden yararlanılması, ilin hâlihazırda elektrikli teçhizat üretiminde, makine sanayinde ve kalıpçılıkta belli birikimlere sahip KOBİ’leri barındırması şeklinde sıralanabilecek avantajları ile bir savunma sanayi kenti olma yolunda ilerlemektedir.

Manisa ilinin yüksek teknolojili sektörlerdeki istihdam payı %8, orta yüksek teknolojili sektörlerdeki istihdam payı ise %28’dir. Manisa, teknoloji düzeyi yüksek sektörlerde sağladığı istihdam ile Türkiye’de öne çıkan iller arasında yer almaktadır.

Zafer Kalkınma Ajansı'nın Manisa İlindeki Güdümlü Projeleri

Türkiye’nin 2023’te dünyanın en büyük 10 (on) ekonomisi arasına girme yolunda imalat sanayinde yüksek teknolojili ürünlere yönelmesi kritik öneme haizdir. Manisa ili, orta-yüksek teknoloji ile üretimde ülke ortalamasının üzerinde kalmasıyla ön plana çıkmaktadır. Bunda en önemli etken, uzun yıllar boyunca beyaz eşya sektöründe ülkenin önde gelen firmalarını barındıran ilde bu sektörlere yönelik yan sanayi firmalarının da belli düzeyde gelişmiş olmasıdır. Bu bağlamda, sahip olduğu orta-yüksek teknolojideki gücün etkisiyle ülkede alternatif sektörlere sıç rama potansiyeli bulunan ilk 10 ilden birisi olduğu tespit edilen Manisa için “savunma yan sanayi” alternatif sektör olarak ortaya çıkmış; ve bu sebeple Ajansımızca  sektöre ivme kazandırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, Manisa Ticaret ve Sanayi Odasının da ortak ve iştirakçi; MCBÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesinin (AKÜM) ve MCBÜ Teknoloji Transfer Ofisinin (MASTEK) yürütücü olduğu iki adet güdümlü proje çalışması sürdürülmektedir.

Akıllı Ürün ve Üretim Sistemleri Araştırma ve Eğitim Merkezi (AKÜM) Projesi :

Bu merkez sayesinde öncelikli Manisa ili olmak üzere TR33 Bölgesi’nde faaliyet gösteren imalat sanayisi firmalarının tasarım ve yenilikçi ürün geliştirme kabiliyetlerinin arttırılması, bu firmaların Endüstri 4.0’a uyum ve geçiş sürelerinin hızlandırılması, tasarım, ürün geliştirme ve Endüstri 4.0 konularında nitelikli işgücünün oluşturulması ve ülkemizin dışa bağımlı olduğu katma değeri yüksek ürünlerin üretilebilmesi sağlanacaktır.  Kurulacak olan merkez; Tasarım, Analiz ve Tarama Bileşeni (TAT), Prototipleme ve Sanal Gerçeklik Bileşeni (PSG) ve Akıllı Sanayi Uygulamaları Bileşeni (ASU) olarak üç farklı bileşenden oluşacaktır. Projenin toplam bütçesi 6.500.000 TL olup Ajansımızın katkısı 4.875.000 TL’dir.

Manisa Savunma Sanayi Teknoloji Geliştirme Kümesi (MASTEK) Projesi :

MASTEK projesi ile ilk etapta savunma sanayimizin başat aktörleri olan ASELSAN, TAI, ROKETSAN gibi firmalar için özellikle kilit teknoloji içeren ürünlerin geliştirilmesi sağlanacak ve bunlara alt yüklenicilik hizmeti verilecektir. Proje kapsamında tasarım, kilit teknoloji ve kalite-kontrol süreçleri MCBÜ TTO bünyesinde kurulacak olan Manisa Tasarım ve Birleştirme Teknolojileri Merkezi (TABTEM)’de olacak; ara parçaların/malzemelerin üretilmesi ise Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak illerinden kümeye dâhil olacak firmalara yaptırılacaktır. Projenin toplam bütçesi 16.500.000 TL olup Ajansımızın katkısı 14.850.000 TL’dir.

Otomotiv ana ve yan sanayi, günümüzde Türkiye imalat sanayinin lokomotif sektörlerinden biridir. Otomotiv ana ve yan sanayi aynı zamanda savunma sanayi ve gemi inşa sanayinin de altyapısını oluşturmaktadır.

1960’lı yıllarda tüm parçalar ana sanayi üretici firmaları içinde üretilirken, kapasitelerin artması ve yan sanayideki yatırımların gelişmesiyle birlikte sektörde önemi ve ağırlığı bulunan yan sanayi oluşmuştur.

Türk otomotiv ana sanayiinde faaliyette bulunan firmalar, otomotiv yan sanayi firması ile doğrudan çalışmaktadır. Türkiye’de 5.000 civarında yan sanayi firması mevcuttur. 

Otomotiv yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir. Başlıca ihraç pazarları Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere, Romanya, İspanya, Belçika, İran, Polonya ve Rusya Federasyonu’dur. 2015 yılında oto yan sanayi ihracatının yaklaşık %70’i başta Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere olmak üzere AB ülkelerine yapılmıştır.

Otomotiv yan sanayi kalite belgelendirmeleri için yoğun çabalar sarf etmektedir. TAYSAD (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) üyeleri değişen rekabet koşullarına uyum sağlamak için teknolojik gelişmeleri yakından takip etmekte ve yenileme ve tevsi yatırımlarını sürdürmektedirler.

Türk otomotiv ana ve yan sanayi, başta Bursa olmak üzere Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Endüstrinin yoğun olduğu şehirler Bursa başta olmak üzere İstanbul, İzmir, Kocaeli, Ankara, Konya, Adana ve Manisa olarak sıralanmaktadır.

Manisa, sanayiye doymuş merkezlere yakınlığı ile öne çıkan bir ildir. Otomotiv sanayinin önde olduğu illerden olan Bursa ve Kocaeli’ndeki pek çok firma, Manisa’daki firmalara alt yüklenici olarak iş vermektedirler. Bu bağlamda, firmaların ve çalışanların otomotiv yan sanayi konusunda tecrübesi ve bilgi birikimi oluşmuştur.

Manisa ilinin 2020 yılı ihracatı yaklaşık 4,18 milyar doların üzerine çıkmış olup ülke ihracatındaki %2,7’lik payı ile Manisa 8. sıradadır. Manisa ili ihracatında ilk 10 sektör incelendiğinde ise; otomotiv endüstrisi %10,88 oran ile 3. sırada yer almaktadır.

Manisa’da otomotiv yan sanayisinde çalışmakta olan veya otomotiv ana sanayi firmalarına hizmet sağlayan yaklaşık 100 firma bulunmaktadır. 

Manisa ilinde 33 tane Ar-Ge Merkezi bulunmakta olup bunlardan 4 tanesi otomotiv ana ve yan sanayi üzerine çalışmalarını sürdürmektedir.

Manisa’daki firmalar OPEL, VW, FORD, GM gibi pek çok Batılı üreticiye parça sağlamaktadırlar.

Manisa’da otomotiv yan sanayii, mamul üretim kapasitesi, mamul çeşitliliği ve ulaştığı standartlar itibariyle, ülkemizde imal edilen taşıt araçları için gerekli olan yedek parçaların ihtiyaçlarını karşılayabilecek teknolojiye ve kaliteli işgücüne sahiptir. Bu parçalar:

• Komple motor ve motor parçaları
• Aktarma organları
• Fren sistemleri ve parçaları
• Hidrolik ve havalı aksamlar
• Süspansiyon parçaları
• Emniyet aksamları
• Kauçuk ve lastik parçalar
• Şasi aksam ve parçaları
• Dövme ve döküm parçalar
• Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri
• Aküler
• Oto camları
• Koltuklar

Manisa OSB’nin Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Programı (UR-GE) kapsamında yürüttüğü kümelenme projesi kapsamında Manisa ili otomotiv yan sanayi ihtiyaç analizi raporu hazırlatılmış ve paydaşlara iletilmiştir. Projeden 23 otomotiv yan sanayi firması faydalanacak iken, proje ile 10 yurtdışı ziyaret, 10 yurtdışı heyet ağırlama, danışmanlık ve istihdam konularında %75 oranında hibe desteği alınacaktır.

İzmir’in Manisa’ya en yakın ilçesi olan Bornova’da bulunan Ege Üniversitesi’nde doğrudan otomotiv sektörü için işgücü yaratan Otomotiv Teknolojileri gibi bölümlerin mevcut olduğu Ege Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır.

Sektördeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli ve Manisa’nın coğrafi avantajlarından dolayı, otomotiv yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıları kendine çekmekte olup yan sanayi üreticilerinin devleri Manisa’yı yükselen güç olarak görmekte ve otomotiv ana sanayinde de gelişim hedeflenmektedir.

Makine ve Aksamları sektörü otomotiv endüstrisinin ardından en çok ihracat yapan ikinci sektör konumunda olup 2020 yılında 7,5 milyar dolar ile sektörün toplam ihracattan aldığı pay  %4,82 olmuştur.

Ülkelere göre 2020 yılı Makine ve Aksamları ihracatında Avrupa Birliği Ülkeleri, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Ortadoğu ülkeleri ve Afrika ülkeleri önem arz etmektedir.

Manisa ilinin 2020 yılı ihracatındaki ilk 10 sektör incelendiğinde, Makine ve Aksamları sektörünün Manisa ilinde %3,30'luk pay ile 5. sırada olduğu görülmektedir.

Manisa il genelinde makine ve kalıp sanayi olgun sektörler arasında yer almaktadır. Manisa OSB, Turgutlu OSB, Salihli OSB ve Akhisar OSB’de yer alan pek çok firma makine ve kalıp sanayinde Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen firmalar ile çalışmaktadırlar.

Manisa’da kalıpçılık ve makine sektörünün ağırlıklı olarak beyaz eşya ana sanayi üzerine uzmanlaşmıştır. Ayrıca otomotiv ve savunma sanayi konusunda ana sanayiye tedarik sağlayan firmalar da bulunmaktadır. Beyaz eşya devi Vestel, Bosch, Arçelik gibi firmalarından otomotiv firmalarına makine ve kalıp işi yapılmaktadır. Firmaların yapısı incelendiğinde; asıl faaliyet alanı kalıpçılık olmayan yan sanayi üreticilerinin yaklaşık yarısının ana faaliyetlerinin yanında kalıp da ürettiği görülmektedir.

Manisa’da irili ufaklı kalıp ve makine sektöründe faaliyet gösteren 200’e yakın firma bulunmaktadır. Manisa’daki imalatçıların önemli bir bölümünün iş tecrübeleri 30 yıl civarında olup sektörde, havacılık ve savunma gibi alanlara hizmet verebilen güçlü firmalar mevcuttur. 

5746 sayılı kanun kapsamında Manisa’da kurulmuş ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tescillenmiş olan 33 adet Ar-Ge Merkezi içerisinden Manisa ilinde Makine ve Teçhizat İmalatı sektöründe AR-GE Merkezi kurmuş olan 8 adet firma mevcuttur.

Bu firmalar Alp Otomasyon Bilgi Teknolojileri Mühendislik Gıda Tekstil Sanayi Ticaret Ltd.Şti., Doğuş Vana ve Döküm San. Tic. A.Ş., Emas Makina Sanayi A.Ş., Magma Mekatronik Makine Sanayi ve Tic. A.Ş., Metalsan Ar-ge Merkezi, Mnd İzolasyon ve Ekipmanları Kağıt Tekstil Matbaa Elektromekanik Pazarlama Dış Ticaret Sanayi Limited Şirketi, Valf Sanayii A.Ş. ve Valfsel Armatür Sanayi A.Ş.’dir.

Makine ve kalıp imalatçıları tarafından Manisa Makine ve Kalıp İmalatçıları Derneği (MAKİM) kurularak kümelenme yönünde çalışmalar başlatılmıştır. 2015 yılı mali destek programı kapsamında MAKİM tarafından hazırlanan proje Ajansımızca desteklenmiştir. Proje ile 5 eksenli CNC tezgâh alımı sağlanmıştır. Bununla birlikte, 2017 yılı teknik destek programı kapsamında MAKİM üye firma çalışanlarına ihtiyaç duydukları yazılım eğitimleri verilmiştir. MAKİM’in kümelenme çalışmaları kapsamında, Manisa’nın ilk Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Programı (URGE) projesi, MAKİM tarafından gerçekleştirilmiş ve alınan olumlu geri dönüşler neticesinde Bakanlığa ikinci kez URGE projesi sunularak onaylanmıştır

Manisa tarımsal üretim bağlamında ülkemizin önde gelen illerinden biridir. Verimli toprakları, yılın 283 günü güneşli iklimi ve çok çeşitli sebze ve meyvenin üretimi için uygun teknik koşulların bulunması nedeniyle Manisa sektör için cazibe merkezi iken üretim için uygun olduğu kadar ürünlerin işlenmesi için de çekim merkezidir.

Kuru ve yaş meyve sebze üretimi Manisa’daki en önemli ihracat ve istihdam alanlarındandır. Kurutulmuş meyve ve sebze ihracatı konusunda Akhisar, Salihli ve Turgutlu OSB’lerde faaliyette bulunan ve doğrudan dış pazara yönelik ürünler üreten birçok firma bulunmaktadır. 

Manisa ilinin 2020 yılı ihracatı yaklaşık 4,1 milyar doların üzerine çıkmış olup ülke ihracatındaki %2,7’lik payı ile Manisa 8. sıradadır. Fındık ve çay dışında tüm ürünlerin yetiştiği Manisa ili 2020 yılı ihracatında ilk 10 sektör incelendiğinde ise; kuru meyve ve mamülleri sektörü %6,15 oran ile 4. sırada yer almaktadır.

Kuru meyve ihracatımız ürün grupları bazında incelendiğinde çekirdeksiz kuru üzümün en önemli ihraç ürünümüz olduğu görülmektedir. Çekirdeksiz kuru üzümün ürünün anavatanı Manisa olduğu için, yaş ve kuru üzümün ülke genelindeki üretiminin %90’ını, dünya üretiminin %60’ını Manisa karşılamaktadır. Özellikle kuru üzümün katma değerli bir şekilde yurtdışına ihracatının yapılmasına yönelik çalışmaların yapılması öngörülmekte olup benzer şekilde, yarı kurutulmuş domates üzerine de çalışmalar yapılmaktadır.

Mevcut pazarlarımızda kalıcı olmak, yeni pazarlara erişim ve kuru meyve ürünlerimizim öncelikli talep edilebilir ürünler olması en önemli hedeflerimiz arasındadır.

Manisa’da yüksek katma değerli elektronik sektörü çok gelişmiş durumdadır. Bu sektörde, televizyon ve bilgisayar üretimi ile bunların yazılımı yapılmaktadır. Manisa’da küçük, orta ve büyük ölçekli sanayi tesisleri bulunmaktadır. Manisa’nın olgun sektörlerinden olan elektronik sektörü istihdamda da öne çıkmaktadır. Manisa elektronik sektöründe İzmir ile ortak kümelenme faaliyetleri yürütebilecek konumdadır.

Bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin imalatı konusunda Manisa teknolojik anlamda büyük bir ivme kaydederek büyüme seyretmektedir. Manisa ilinin 2020 yılı ihracatı yaklaşık 4,1 milyar dolar olup ülke ihracatındaki %2,7’lik payı ile 8. sıradadır. Manisa ili ihracatında ilk 10 sektör incelendiğinde; Elektrik, Elektronik sektörü %46,20 oran ile ilk sırada yer almaktadır.

Manisa’da sektör tarafından üretilen ürün yelpazesi çok geniştir. Bileşenlerden tüketici elektroniğine, telekomünikasyon cihazlarından bilgisayar cihazlarına, profesyonel ve endüstriyel cihazlardan savunma elektroniğine kadar çok sayıda alt sektöre ait ürün üretilmektedir. Teknolojik gelişimin çok hızlı olması sektör tarafından üretilen ürün yelpazesini her geçen gün artırmaktadır.

Manisa, elektronik sektöründeki tecrübeli iş gücü ve teknolojik gelişmişliğinden yararlanarak bu alanda yoğun Ar-Ge çalışmaları sürdürmektedir.

Kimyevi maddeler ve mamülleri sektörü otomotiv endüstrisinin ardından en çok ihracat yapan ikinci sektör konumunda olup, 2020 yılında 18 milyar dolar ile sektörün toplam ihracattan aldığı pay  %10,77 olmuştur. İhracatta pazar çeşitliğinin artırılması ve en çok ithalat yapılan sektör konumunda olan kimya sektöründe katma değer sağlayan üretim politikalarına ağırlık verilmesi sektörün rekabet gücü açısından önem arz etmektedir.

Ürün bazında ihracatta plastik ve mamulleri, mineral yakıtlar ve yağlar ile kauçuk ve kauçuktan eşya grubu öne çıkarken, ülkelere göre 2020 yılı ihracatında Avrupa Birliği Ülkeleri, Ortadoğu Ülkeleri, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Afrika ülkeleri önem arz etmektedir.

Manisa, tecrübeli iş gücü, ihracata ve yurt içi sevkiyata uygun lokasyonu ile kimya sektörü için en uygun illerden olup Manisa, her geçen gün yerli ve yabancı kimya yatırımcısı için cazibe merkezi haline gelmektedir. Manisa, kimya sektöründeki üretim ve ihracatıyla Türkiye ekonomisinin gelişimine katkıda bulunan en önemli illerden biridir. Manisa ilinin 2020 yılı ihracatındaki ilk 10 sektör incelendiğinde, Kimyevi maddeler ve mamülleri sektörünün Manisa ilinde %3,23'lük pay ile 6. sırada olduğu görülmektedir.

Birçok alt sektöre girdi sağlaması ve çok geniş bir ürün yelpazesine sahip olması nedeniyle öne çıkan Kimya sektörü, önümüzdeki dönemde AR-GE ve inovasyon ile katma değeri yüksek üretime ağırlık vermesi ve küresel kimya sektöründen aldığı payı yükseltmesi beklenmektedir.

5746 sayılı kanun kapsamında Manisa’da kurulmuş ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tescillenmiş olan 33 adet Ar-Ge Merkezi içerisinden Manisa ilinde kimya sektöründe AR-GE Merkezi kurmuş olan üç adet firma mevcuttur. Bu firmalar Çukurova Kimya Endüstrisi A.Ş., İzmir Eğitim Sağlık Sanayi Yatırım A.Ş. ve Toyo Matbaa Mürekkepleri San. ve Tic. A.Ş.'dir.

Sanayi kenti Manisa’da plastik ve kauçuk imalat sanayi doğal bir ara mal üretim faaliyetidir.

Plastik ve Kauçuk sanayi; ambalaj, tarım, otomotiv, inşaat gibi birçok sektörde uygulama alanı bulan Manisa’da da gelişmekte olan bir sektördür.

Kauçuk ürünleri kullanım alanlarına bakıldığında, en çok ambalaj sanayinde yer bulurken; inşaat sektöründe de sağlam, dayanıklı, bakım gerektirmemesi ve korozyona dayanıklı olması nedeni ile tercih edilmektedir. En sık görülen uygulama alanları; kapı-pencere profilleri, pis ve temiz su boruları, su depoları, çatı cephe kaplamalarıdır. Tarımdaki uygulamaları; sera örtüleri, fide örtüleri, sulama boruları şeklindedir. Elektrikli küçük ev eşyaları, beyaz eşyalar, elektronik aletler, fiber optik iletişim kabloları, klasik güç dağıtım kablolarının üretiminde plastik malzemelerden faydalanılmaktadır. Plastikler otomotiv sektöründe; daha hafif ve daha güvenilir araçlar üretilmesini sağlamaktadır.

Özellikle plastik sektörünün hızlı gelişen bir sektör olması nedeniyle teknolojisi çok kısa zamanda ilerlemekte ve teknolojiyi izleyebilmek için sürekli yatırım yapılması gerekmektedir. Hammaddede dışa bağımlı olması, sektörün en büyük problemleri arasındadır.

Kimya sektörü 2023 ihracat vizyonunda kimya sektör ihracatının 2023 yılında 50 Milyar dolar ihracat yapması, bu ihracatın % 51’ini oluşturan 22,5 milyar doların da plastik ve kauçuk sektörlerince gerçekleştirmesi Manisa’nın bu süreçte etkin rol oynaması hedeflenmektedir.